انواع متغیر- مقدمه
در نوشتار پیشین گفتیم که پژوهشها حول محور متغیرها می چرخند؛ به بیانی دیگر اساس هر پژوهشی بر سنجش یک یا چند متغیر استوار است؛ اگرچه می توان برای تمام پژوهشها سیر تقریباً یکسانی در نظر گرفت اما شکل سنجشگری پژوهشها همیشه یکسان نمی باشد و این خود ناشی از این امر مسلم است که ما با نوع واحدی از متغیرها مواجه نیستیم؛ و از این باب است که ما در امر پژوهش با مبحثی تحت عنوان "انواع متغیرها" سروکار پیدا می کنیم.
کافی است که شما به محیط طبیعی یا اجتماعی پیرامون خود توجه کنید تا خود دریابید که متغیرهای موجود در آن، نوعاً باهم فرق می کنند و ما اگر بخواهیم آنها را مورد سنجش و ارزیابی قرار بدهیم مجبوریم از روشها و تکنیکها و مقیاسها و ابزارهای متفاوتی استفاده کنیم؛ از اینروست که مثلاً میزان تغییرپذیری دمای هوا را با همان روش و تکنیک و مقیاس و ابزار نمی سنجیم که وزن و قد افراد یا اشیاء را؛ همینطور میزان تغییرپذیری سعادت افراد را الزاماً بهمان ترتیب نمی سنجیم که میزان صداقت یا اعتقاد آنها به یک چیز را. پس ملاحظه می کنید که این تنوع متغیرهاست که باعث تفاوت و تعدد روشها و تکنیکها و مقیاسها و ابزارها می شود و مشخصاً از این راه است که کلی بر حجم متون روش پژوهش افزوده می شود و توأمان علم پژوهشگری تکامل و توسعه می یابد. ...
در متون روش تحقیق، واژه متغیر در عناوین مختلف به چشم شما می خورد که ممکنست باعث سردرگمی و اضطراب شما گردد؛ شما برای اینکه آنها را خوب فرا بگیرید نباید از تعریف آنها شروع کنید بلکه باید منشاء و سرچشمه این تعدد و تنوع را دریابید تا برای همیشه در ذهنتان ماندگار شوند؛ این را قبلاً گفته بودیم اما باز هم یادآور شدیم؛ آنها که به مفاهیم تکیه می کنند در پیشبرد امور، موفق تر از آنهایی ظاهر می شوند که صرفاً به تعاریف اتکا می کنند؛ بقولی معروف از مولوی "چون صد آید نود هم پیش ماست"؛ شما اگر مفاهیم را فرا گیرید تعاریف را هم خواهید داشت اما اگر تنها به آموختن تعاریف اکتفا کنید الزاماً مفاهیم را نخواهید داشت! در اینجا ما سعی می کنیم بر این اساس به این مباحث وارد شویم با این امید که شما هم بتوانید بطور منظم آنها را فرا بگیرید.
ما بحث خود را در مورد انواع متغیرها از دانسته ای آغاز می کنیم که فکر می کنیم قطعاً در ذهن شما وجود دارد و یا مبتنی بر مطالبی که تاکنون باهم طی کرده ایم انتظار می رود که وجود داشته باشد؛ آن دانسته بطور خیلی ساده و خلاصه اینست: "متغیرها انواع گوناگونی دارند"؛ و این خود بخاطر اینست که متغیرها از جهات یا نقطه نظراتی چند دسته بندی شده اند؛ در حد مقاصد فعلی، ما از دو جهت یا دو نقطه نظر، دسته بندی متغیرها را باهم مرور خواهیم کرد:
1- از نقطه نظر ذاتی یا عینی؛ یعنی تفاوتی که متغیرها در عالم بیرون با یکدیگر دارند.
2- از نقطه نظر ذهنی یا علّی؛ یعنی تفاوتی که متغیرها از جهت نوع ارتباطشان با یکدیگر در ذهن پژوهشگر دارند.
كد نوشتار در جامعه شناسي شرقي ۲۰۰۰۱۴
[ <-PostDate-> ] [ <-PostTime-> ] [ <-PostAuthor-> ]
[
