آیا دوست دارید یک گام بردارید و نصف راهی را که باید بروید بپیمایید؟ آیا دوست دارید از جمله کسانی باشید که با یک تیر چند هدف را نشانه می روند؟ بدیهی است که جواب شما مثبت است اما لابد می پرسید که آن یک گام طلایی چیست و آن تیر کدامست که توأمان قادر است چند دستاورد ارزنده را با خود به ارمغان آورد! و شاید هم چنین بیندیشید که حتماً باید گام سختی بوده باشد که چنان توان مضاعفی را در خود داشته باشد!
در پاسخ باید بگویم که هم چنین است هم چنان نیست! در عمل، برداشتن این گام سخت نیست تنها به یک قلم و یک برگ کاغذ نیاز دارید و به ساعتی نیک اندیشیدن! اما از آنجاکه این گام در ادامه راهنمای کار شما خواهد بود باید که خوب فکر و حواستان را جمع کنید و هوشمندانه و طراحانه به ابعاد مختلف کاریکه باید انجام بدهید بیندیشید؛ ارزش اینکار هم به تمامی در همینست که با برداشتن این یک گام، شما:
1- عناصر تحقیق خود را می شناسید و آنها را گرد هم می آورید. منظورم از عناصر تحقیق انواع متغیرهایی است که طبعاً باید در تحقیقتان بکار ببرید و کمیت و کیفیت آنها را مورد سنجش قرار بدهید و اساس هر پژوهشی هم کم و بیش همین بوده و هست.
2- به روابط میان عناصر تحقیق خود می اندیشید و سوال و جواب خود را در خصوص آنها مشخص می کنید. با اینکار سوالات و فرضیات تحقیق شما روشن می شوند و ذهن شما در راستای کاریکه باید انجامش بدهید قرار می گیرد.
3- بعد عملیاتی پژوهش شما خود را روشن می سازید؛ چرا که اینگونه مدل تحقیق شما که بیانگر نوع و جهت ارتباط میان متغیرهایتان است بخوبی ترسیم می شود.
4- اطلاعات کلی از تحقیق خود بدست می آورید و این شما را در توصیف اولیة کارتان نزد استاد راهنما یا استاد مشاور یا هر کس دیگر که لازم به گفتگو باشد یاری می رساند؛ حقیقت اینست که شما در همان جلسة نخست که پیش استاد راهنما یا مشاور خود از کارتان صحبت می کنید بخوبی روشن می کند که باصطلاح چند مرد حلاج هستید و تا چه حد از کم و کیف کار آگاه هستید و این در تعیین و تضمین شرایط برای ادامة کار بسیار اثرگذار است. ضمن اینکه با کسب اطلاعات کلی از کارتان براحتی می توانید پروپوزال خود را آماده کنید و ارائه بدهید؛ کاریکه برای برخی از پژوهشگران از نظر دشواری و سردرگمی دست کمی از انجام خود تحقیق ندارد.
4- انسجام ذهنی شما شکل می گیرد و قدرت تجزیه و تحلیلتان بمراتب تقویت می شود. چیزی که متاسفانه در اغلب کارهایی که ارائه می شوند تنها سایة کمرنگی از آن به چشم می خورد و گاهی حتی یک حلقة مفقوده بشمار می رود.
5- حداقل اینکه به شناخت نسبی از مراحلی که پیش رو دارید مجهز می شوید و این از دلهره و سردرگمی های شما بشدت کاسته و بر قوّت قلب و اطمینان خاطر شما می افزاید چون به هر حال در هر مرحله از کار می توانید تصور کنید که چه میزان از راه گذشته و چه میزان در پیش روست.
دریغا که بسیاری از رهروان فاقد این شناخت هستند و من بنوبة خود بسیار متاسفم که این دوستان متحمل سردرگمی های عدیده ای خواهند شد و از باب تذکر و تأکید مکرر بر ضرورت این شناختهاست که مدام به طرح این پیشگفتارها می پردازم. بهرحال نمی شود که شما از خانه بیرون بزنید تا به جایی بروید اما هیچ نقشه و برنامة مشخصی برای اینکار نداشته باشید. در اینصورت شما ممکنست به هرجایی سر بکشید و از هر جایی سر در بیاورید! چون از اول برایتان معلوم و مشخص نگشته است که از کجا باید بروید و چگونه اینکار را انجام بدهید! ناگفته پیداست که از باب این بیراهه و بیهوده رویها چه اتلاف وقت و هزینه هایی را باید متحمل شوید! آنها که به هرحال از این مرحله عبور کرده اند خوب می دانند که چه می گویم!
اغلب دانشجویان متأسفانه اینگونه اند! آنها می خواهند پژوهشی انجام دهند اما نمی دانند که از کجا باید شروع کنند و به کدام سمت باید بروند و از چه مراحلی باید که بگذرند و با چه وسیله ای بگذرند تا به مقصودشان برسند! این دوستان هرچقدر هم کوشا و زرنگ و با هوش باشند باز هم چون شناخت کافی از مسیر پیش رویشان ندارند ناگزیر متحمل رنجهای فراوانی خواهند شد!
البته باید گفت که بین رنج کشیدن و زحمت کشیدن فرق است بدیهی است که شما برای انجام هر کاری باید زحمت بکشید اما لازم نیست حتماً رنج هم بکشید. شما اگر به کاریکه می کنید علاقه و به اصول آن اشراف داشته باشید مطمئن باشید از زحمتهایی که در پایش خواهید کشید لذت خواهید برد و نه رنج!
اما در مقابل این حالت گاهی هم هست که شما می دانید به کجا می خواهید بروید و از کدام سمت باید بروید و از کجاها باید رد شوید و هر مرحله را با چه وسیله ای باید طی کنید تا سر موعد به هدفتان برسید؛ و اساساً مبتنی بر همین شناختهاست که زمان مشخصی هم برای اینکار در نظر می گیرید و با فرض جمیع جهات می گویید که حدوداً بعد از طی چه مسافتی و چه زمانی و در چه ساعت معینی به هدفتان خواهید رسید.
بهرحال اگر مشمول این نوع اخیر هستید به شما تبریک می گویم چون شما واجد شناخت لازم برای کارتان هستید پس پژوهش شما از رنجهای بیهوده بدور خواهد بود. در مورد شما تنها به این توصیه بسنده می کنم که چون این امر هم نسبی است تا آنجا که می توانید شناخت بیشتری از راه و کارتان بدست بیاورید و اینکار را اگر در زمانهایی انجام دهید که فشار و استرس کمتری بر شما وارد است مطمئناً نتیجه بهتری خواهید گرفت. مثلاً بهتر است پیش از شروع تحقیق و ترجیحاً در طول ترمهای پیشین و بقولی سر موعد به آموختن این چیزها اقدام کنید و گرنه وقتی که کار را بدون آمادگی لازم شروع کرده اید و اینک در شرایطی قرار گرفته اید که فوراً باید نقص اطلاعاتی خود را جبران کنید و کار را بهرحال با مراتبی از به تأخیر افتادگی پیش ببرید بدیهی است که تحت فشار این استرس هرگز حوصلة خواندن مطالبی از این قبیل را نخواهید داشت.
اما مشمولان نوع اول هم نگران نباشند در واقع این نوشتارهای کوتاه و فشرده بیشتر بدرد آنها خواهد خورد تا با کسب شناختهای لازم از مسیری که باید بپیمایند از تحمل رنجهای بیهوده در امان باشند! جامعه شناسی شرقی درصدد است این شناخت لازم را برای آغاز یا ادامة کارشان به آنها نیز ارزانی دارد! تنها کاری که این دوستان باید انجام دهند اینست که با مطالعات زمینه ای که دارند با آرامش و دقت به مطالب آتی توجه کنند! فراموش نکنید که تحت فشار و سیطرة اضطراب و استرس، شما قادر به آموختن چیزی نخواهید بود چون ذهن شما درگیر چیز دیگریست.
بسیار خوب! اکنون با ایجاد تمرکز ذهنی بر روی موضوعی که برای انجام تحقیق مورد توجه شماست یک کاغذ و یک قلم بردارید و به سراغ نوشتار بعدی بروید! یعنی "طراحی طرح تحقیق".
[ <-PostDate-> ] [ <-PostTime-> ] [ <-PostAuthor-> ]
[
