لازمه‌ی جامعه‌شناس شدن - بخش اول

حسین شیران

     ده سال گذشته را، به یاری خدا و به لطف همراهی برخی دوستان جامعه‌شناس‌ام، بیشتر صرف گشت و گذار در سراسر ایران نمودم؛ از شمال غرب، حوالی مرزهای آذربایجان و ارمنستان و ترکیه و عراق تا جنوب شرق، سواحل مکران و نقطۀ پایانی‌اش بندر گواتر- جایی که دیگر خاک ایران تمام می‌شود و آب‌های آزاد مشرف به اقیانوس هند و آرام و اطلس آغاز می‌شود؛ و در قطری دیگر از شمال شرق، از خراسان بزرگ با تمامی جاذبه‌های طبیعی و تاریخی و مذهبی‌اش تا جنوب غرب، خوزستان همیشه سربلند و سرفراز ولیکن متأسفانه اغلب سر به سر با مسائل جامعوی مختلف! کمابیش از تمامی استان‌های کشورم دیدن کردم، برخی جزء به جزء و برخی دیگر به صورت محدود تا وقتی دیگر که توفیق گشت و گذاری بیشتر نصیبم گردد! ...

     این را از این جهت می‌گویم که رابرت پارک جامعه‌شناس سرشناس مکتب شیکاگو همیشه به شاگردانش توصیه می‌کرد که از پشت میزهای راحت خود برخیزند و به خود زحمت بدهند به درون جامعه بروند و از نزدیک خود به چشم خویش ببینند که در گوشه و کنار آن چه می‌گذرد؛ سال‌ها پیش که من در تدریس درس جامعه‌شناسی شهری به این توصیۀ ارزشمند پارک برخوردم سخت آن را آویزۀ گوشم کردم تا بسی پیش از آنکه ادعای جامعه‌شناس بودن داشته باشم برنامه‌ای برای ایران‌گردی داشته و تا حد ممکن پا در گوشه و کنار آن گذاشته باشم و از اوضاع و احوال جامعه‌ای که قرار است جامعه‌شناس آن باشم دستکم واجد برخی شناخت‌ها باشم و هیچ ندیده و نشنیده نگویم که اینجا و آنجای این سرزمین پهناور چه می‌گذرد! 

     این برنامه به لطف خدا تا جایی که امکانش فراهم بود پیش رفت و من توانستم در مدت یک دهه به اقصی نقاط کشورم سربکشم و از نزدیک وضعیت مناطق مختلف را از ابعاد متعدد به چشم خود ببینم، به قدر ممکن با اقوام و اقلیت‌های دوست‌داشتنی کشورم دیدار و نشست و برخاست‌ کنم و به قدر مجال با برخی از اهالی اهل فکر این مناطق در مورد مسائل مختلف گفت و شنود کنم. باری، این دیگر جزئی از باور من است که یک جامعه‌شناس باید برخیزد و به راه افتد و - اگر نه جهان - دستکم در گوشه و کنار کشور خود عالمانه و عاشقانه به گشت و گذار بپردازد و بعد اگر قرار شد جایی در مورد جامعه‌اش نظری بدهد با حداکثر شناخت و اطلاعات دست به یک چنین کار بزرگی بزند! ... 

     این از این، و اما بعد ... 

@Hossein_Shiran
https://t.me/orientalsociology
https://t.me/OrientalSocialThinkers