لازمه‌ی جامعه‌شناس شدن - بخش سوم

حسین شیران

     و اما هر چقدر هم که دار دنیا را بگردی- مجازا و حقیقتا، و به هر کجا و هر کتابی هم که سربکشی و از این طریق به هر اندازه اندوخته‌ای از اطلاعات بی‌پایان عالم هم که دست یابی مادام که در تنورۀ داغ بحث و بررسی نگذاری‌شان و از دم تیغ تیز نقد نگذرانی‌شان هیچ نمی‌توانی ادعا کنی که عالمیّ و از سرمایۀ علمی عظیمی برخوردار هستی! هر آنچه در دریای دانش بشری دشت شده را که نمی‌توان درّ دانست؛ به قول مولانا: 
این صدف‌ها نیست در یک مرتبه | در یکی درّ است و در دیگر شبه
واجب است اظهار این نیک و تباه | هم‌چنانک اظهار گندم‌ها ز کاه
بهر اظهار است این خلق جهان | تا نماند گنج حکمت‌ها نهان (دفتر چهارم مثنوی معنوی)

     باری، بر ماست که هر آنچه از مزارع (و مجالس و محافل و مکاتب) گوناگون درویده‌ایم را همه بر سر خرمن بحث بیاوریم و با شکیبایی شایستۀ یک کشاورز با دقت هرچه تمام به باد انتقادشان بگیریم و به این طریق هر چه همچون کاه سبک است را از هر چه چون گندم گرانسنگ است سوا سازیم:
بر سر خرمن به وقت انتقاد | نه که فلاحان ز حق جویند باد
تا جدا گردد ز گندم کاه‌ها | تا به انباری رود یا چاه‌ها ...
دانه لایق نیست در انبار کاه | کاه در انبار گندم هم تباه
نیست حکمت این دو را آمیختن | فرق واجب می‌کند در بیختن (همان).

     سعدی، رحمت خداوند بر او باد، هم که خود ید طولایی در گردش داشت و بخشی از عمر خود را به گشت و گذار گذرانده بود علم را جز به بحث و بررسی پایدار نمی‌دانست: سه چیز [بی سه چیز] پایدار نماند: مال بی تجارت، ملک بی سیاست و علم بی بحث (باب هشتم گلستان). 
     و بر این اساس بود که چند سال پیش «گروه جامعه‌شناسان شرق» برپا شد ...
ادامه دارد ...

@Hossein_Shiran
https://t.me/orientalsociology
https://t.me/OrientalSocialThinkers