🌓 فراتلفیق‌گرایی، راهی برای رهایی - بخش سیزدهم
✍️ حسین شیران

.

پلورالیسم بمعنا و مفهوم عام‌اش- پذیرش اصل تعدد و تکثر و تقبل و تحمل دیگری- بویژه در ارتباط با ادیان و مذاهب مختلف بحث جدیدی نیست و همچون خیلی مباحث دیگر از دیرباز توجه و تمرکز بر آن همواره در گوشه‌ای از اذهان گذشتگان جای داشته است. برخلاف ادیان توحیدی خاورمیانه که تاریخا و تحققا تعصب و تصلب بالایی حتی نسبت بهم بخرج داده و هنوز هم می‌دهند (تا حدودی دین و آیین متأخر بهائیت را به یمن تکیه و تأکید بر اصل معاشرت با سایر ادیان و مذاهب می‌توان یک استثناء دانست) در خاور دور ادیان باستانی همچون بودیسم، هندوئیسم، جینیسم و دائوئیسم نظرا و عملا از انعطاف بالایی نسبت بهم و سایر ادیان برخوردار بودند.

.

با این وجود این ایده و ایدئولوژی و اندیشه‌های متعدد مترتب بر آن را هم همچو خیلی از مبانی و مباحث نوین دیگر باید از بلاد غرب و درگیری‌ها و دگرگونی‌های درازدامنه و درازمدت‌شان طی قرون اخیر پی‌گرفت؛ باری، بواقع دنیای غرب هیچ مفت و مجانی و پیچیده در پر قو و نشسته بر برج عافیت به ایده‌ها و ادوات جهان‌گیرش نرسیده بلکه برعکس از پس گیر و گرفتاری‌های فراوان به این مهمات دست یافته است. پلورالیسم هم از این قاعده مستثنی نیست و مشخصا غرب به شلاق سفت و سخت و سوزناک تجارب تلخ‌تر از زهر بر سر و صورت‌ و پیکرش این شعر و شعور در ذهن و عین‌اش جاری شده است.

.

قرن 16 که بتدریج "جنبش اصلاحات دینی" در اروپا کلید خورد و پروتستانتیسم نوظهور نظرا و عملا در مقابل کاتولیسم کهنه‌کار ایستاد نتیجه‌اش قرن 17ی شد لبریز از اختلافات مذهبی نه فقط میان این‌دو مذهب بلکه حتی داخل خود پروتستانتیسم میان پیروان لوتر و کالون که با وجود اشتراکات اختلاف‌نظرهایی هم باهم داشتند. این اختلافات در نهایت دولت‌ها و ملت‌ها را هم داخل گود آورد و ناگزیر اروپای مرکزی را درگیر "جنگ‌های سی‌ساله" ساخت و سال‌های سال هزاران‌هزار اروپایی را به کام مرگ و میر و قحطی و گرسنگی و بیماری و بی‌پناهی فرستاد- حال و روزی بس بدتر و ناگوارتر از آنچه که حالا چندیست بر خاورمیانه حاکم است!

.

بعد از این جریانات طبیعی بود دست‌کم برخی سخت در این اندیشه فرو روند که آیا بهتر نبود همه حقانیت هم را تأیید می‌کردیم و این‌گونه بجان هم نمی‌افتادیم؟ اختلافات همچنان پابرجاست و باز خواهد بود ولیکن از این سبب چه بلاها که بر سر ما آوار نگشت؟ آیا بهتر نیست زین‌پس باهم کنار بیاییم و بر سر هیچ حقیقتی به جان هم نیفتیم؟ ... با این حال این آغاز اندیشه بود و در ادامه باز بارها بجان هم افتادند و جنگ‌هایی در حد جهانی براه انداختند تا سرانجام به اندیشه‌ی هم‌زیستی مسالمت‌آمیز در قالب "اتحادیه‌ی اروپا" رسیدند. اما آیا این اروپا و غرب پلورالستیک به جهان پلورالستیک هم باور دارد و با باقی جهان هم بصورت پلورالستیک رفتار می‌کند؟ ...

.

(باقی در بخش بعد)

🆔 https://t.me/Hossein_Shiran (Author)

🌓 https://t.me/orientalsociology (Channel)

⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (Group)