صدسال پیش، صدسال پس - بخش سوم
حسین شیران 

     پیش از آغاز جنگ جهانی اول، طبق قرارداد 1907، ایران از شمال زیر پای نظامیان روسیه و از جنوب زیر پای نظامیان انگلیس بود، بین این دو هم یک منطقۀ بی‌طرف تعیین شده بود تا احیانا نظامیان دو طرف باهم شاخ به شاخ نشوند. جنگ که شروع شد علی‌رغم اعلام بی‌طرفی دولت ایران، آن یک منطقۀ میانی بی‌طرف هم، طبق قرارداد 1915، از بین رفت و کشور بالکل بخصوص در نیمۀ غربی زیر پای نظامیان دو کشور قرار گرفت. سال 1917 با سقوط تزارها و به قدرت رسیدن بلشویک‎ها روسیه هم از ایران پا پس کشید و عرصه برای یکه‌تازی انگلیسی‌ها در کشور باز شد. آنها به بهانۀ اینکه مباد آلمانی‌ها جای پای روس‌ها را در شمال بگیرند سایۀ نحس خود را در این خطه از ایران هم گستردند. 

     در سال 1918 بعد از 4 سال زد و خورد جنگ جهانی اول به پایان خود نزدیک گردید و شعله‌های آتش در جبهه‌های مختلف یک به یک فروکش کرد و در نهایت در اواخر این سال (11 نوامبر) با متارکۀ آلمان از جنگ کاملا خاموش شد. با پایان این جنگ جهان‌گیر و جهان‌سوز همه کشورهای درگیر به سرعت راه بهسازی و بهبودی خود را در پیش گرفتند اما حال و روز کشور ما ایران که در این جنگ نه ته پیاز و نه سر پیاز بود از یک طرف به خاطر تب و تاب و تبعات طاقت‌فرسای جنگ که اغلب از سوی انگلیس تحمیل می‌شد و از طرف دیگر به دلیل پیشرفت خشک‌سالی و رواج قحطی در کشور که باز در آن هم انگلیسی‌ها دستی بر آتش داشتند به سختی رو به وخامت نهاد. 

     تصور بفرمایید حال زار ایران را در آن شرایط نابسامان سال‌های 1297-1298 خورشیدی: کشوری به شدت بیمار، به مراتب بی‌صاحب و به کلی در اشغال بی‌وجهه‌ترین و بی‌وجدان‌ترین کشور روزگار، انگلیس! کشوری که هیچ‌گاه نقشه‌ها و نیرنگ‌هایش تمامی ندارد! هرکس که تاریخ قرون جدید جهان را مطالعه کرده و صاحب ذهنیتی تاریخی باشد شاید برایش بسیار دشوار باشد که ببیند امروز مردم اغلب انگلیس را فراموش کرده و آمریکا و اسرائیل را اولین و آخرین دشمن خود می‌دانند، هرچند آنکه صاحب ذهنیتی تاریخی است بخوبی می‌داند که ایندو هم حتی آوردۀ تاریخی انگلیس هستند و در واقع این کشور از چندی پیش سیاست‌های پایان‌ناپذیر خود در جهان را بیشتر با این دو جاده‌صاف‌کن سر می‌برد! ...

ادامه دارد ...

@Hossein_Shiran
https://t.me/orientalsociology