شرحی بر نظریۀ ساخت‌یا‌بی گیدنز: ساختار_عاملیت
Structuration Theory: Structure Agency 
✍️ حسین شیران

بخش چهارم

     دهۀ 1970 ترس از غرق شدن کشتی نوساز جامعه‌شناسی همه را به فکر چاره واداشت؛ نخستین واکنش به این ترس، فروکاستن از "واگرایی‌ها" و افزودن به "هم‌گرایی‌ها" در حوزۀ نظری جامعه‌شناسی بود. نیمۀ دوم دهۀ هفتاد جریان هم‌گرایی جان گرفت و در طی دهۀ هشتاد منجر به ظهور "گفتمان تلفیق‌گری" در جامعه‌شناسی گردید. در طول این دوران تفکر غالب در حوزۀ نظری جامعه‌شناسی اندیشه به تلفیق‌گری بود. این مهم با ظهور اندیشمندان بزرگی همچون گیدنز، بوردیو، هابرماس، الگزندر، کلمن، هکتر، آیزنشتاد، هل، امرسون و چندی دیگر به انحاء مختلف پی گرفته شد و به ترتیب منجر به ارائۀ نظریات تلفیقی متعدد و متنوعی گردید.

     نظریات تلفیقی اگرچه در نحوۀ نگرش و ورود و خروج به مسألۀ واگرایی و چندپارگی در جامعه‌شناسی تفاوت‌هایی باهم داشتند با این حال کمابیش همه دنبال هدف واحدی بودند و آن بازگرداندن وحدت و یکپارچگی درونی به علم جامعه‌شناسی پاره‌پاره بود؛ در این راستا راهبردهای نظری این اندیشمندان عموما در مواردی همچون پیوند دادن دوگانگی‌های خرد و کلان، عین و ذهن، کنش‌گر و ساختار و ... خلاصه می‌شد. هرچه بود با این رشته تدابیر جامعه‌شناسی توانست به هر شکل ممکن دستکم تا چندی خود را از ورطۀ گرداب برهاند و با برنامه‌ای جدید به سمت و سویی جدید حرکت دهد. در پیش‌برد این تحول مهم و حیاتی یکی از مهم‌ترین محرکان و مؤثران آنتونی گیدنز و نظریۀ تلفیقی ساخت‌یابی‌اش بود. 

     باری، گیدنز زمانی به سر وقت نظریه‌سازی اجتماعی رسید که کشتی نوساز علم جامعه‌شناسی چندی بود به شدت در تلاطم امواج دوگرایی‌ها سرگردان بود. نظریۀ «ساخت‌یابی Structuration» او که در دهۀ هشتاد ارائه شد تلاش تلفیق‌گرانه‌ای بود در جهت رهایی از این وضع ناگوار و نگران‌کننده؛ در این نظریه تأکید گیدنز نه بر آزادی عمل کنش‌گر بود و نه بر الزام‌آوری نظام‌های اجتماعی، بلکه با مراتبی از تلفیق و تلطیف بر تعامل دوسویۀ این دو در قالب ترکیب مفهومی عاملیت-ساختار بود.

ادامه دارد ...

Structuration Theory
Structure Agency
Giddens

🆔 @Hossein_Shiran
🌓 https://t.me/orientalsociology
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (OST)