🌓 آیا جامعه‌شناسی می‌تواند فارغ از ارزش باشد؟
🔄 بازگردان: حسین شیران

.

⏺ رویکرد فارغ از ارزش به پژوهش‌گران توصیه می‌کند خنثی و عینی باقی بمانند و باورهای شخصی و سیاسی خود را خارج از فرآیند پژوهش نگه‌دارند. با این‌حال همه‌ی جامعه‌شناسان با ممکن و مطلوب بودن این امر موافق نیستند.

⏺ اثبات‌گرایان معتقدند جامعه‌شناسی باید فارغ از ارزش باشد.

اگوست کنت اعتقاد داشت جامعه‌شناسی می‌تواند از قوانین علمی حاکم بر جامعه پرده بردارد اگرکه همچون علوم طبیعی از روش‌های عینی و تجربی بهره برد.

امیل دورکیم هم اعتقاد داشت که وقایع اجتماعی (هنجارها، ارزش‌ها و قوانین) می‌توانند مستقل از باورهای پژوهش‌گر مطالعه شوند؛ او بر کاربرد روش‌های کمی برای کشف الگوها و علت‌ها در جامعه تأکید داشت.

⏺ اما تفسیرگراها معتقدند که جامعه‌شناسی نمی‌تواند فارغ از ارزش باشد.

گونار میردال ادعا داشت آزاد از ارزش بودن یک افسانه است و پژوهش‌گران تحت تأثیر پس‌زمینه‌ها و باورها و زمینه‌ها هستند و ارزش‌ها باید به‌صراحت اعلام شوند نه که پنهان شوند؛ جامعه‌شناسان باید نسبت به کاربرد پژوهش‌هایشان مسئولیت اخلاقی داشته باشند.

⏺ هوارد بکر هم اعتقاد داشت خنثی بودن جامعه‌شناس غیرممکن است و حتی ادعا داشت یک چنین کاری یعنی فارغ از ارزش بودن و عینیت‌گرایی پشتیبان وضعیت موجود است. او جامعه‌شناسان را ترغیب می‌کرد تا زیردستان و بی‌قدرتان و حاشیه‌ماندگان و یا گروه‌های منحرف را مطالعه کنند و روایت‌های مسلط و حاکم را به چالش بکشند.

⏺ نظریه‌پردازان انتقادی هم همین نظر را دارند.

الوین گولدنر می‌گوید وانمود کردن به فارغ از ارزش بودن ناراستی و دغل‌بازی‌ست. او معتقد است جامعه‌شناسان اولیه با یک چنین روال و روندی و حمایت از نظم اجتماعی موجود در خدمت منافع قدرتمندان بودند.
او طرفدار یک نوع «جامعه‌شناسی متعهد» است که در آن پژوهش‌گران بسی درباره‌ی ارزش‌هایشان صادق باشند و آثارشان را در راستای توسعه‌ی عدالت و تغییر و تحول بکار گیرند.

⏺ و اما متوازن‌ترین دیدگاه را ماکس وبر پیش نهاده است.

وبر می‌گوید عینیت تام غیرممکن است و ارزش‌ها در هر حال بر هر آنچه برای مطالعه برمی‌گزینیم تأثیر می‌گذارند؛ پژوهش‌گران باید بکوشند در حین گردآوری داده‌ها خنثی و فارغ از ارزش بمانند ولی ارزش‌های پذیرفته‌شده هستند که فرآیند پژوهش (از قبیل انتخاب موضوع) را شکل می‌دهند.

به بیان دیگر پژوهش جامعه‌شناختی می‌تواند فارغ از ارزش باشد ولی خود جامعه‌شناسان هرگز نمی‌توانند.

.

لینک دریافت ویدئو (از کانال تلگرام جامعه‌شناسی شرقی):

👇👇👇 (کپی کنید)

https://t.me/orientalsociology/5871

.

🆔 https://t.me/Hossein_Shiran (Author)

🌓 https://t.me/orientalsociology (Channel)

⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (Group)