اصحاب نقاب Men of Veil 

حسین شیران

بخش اول

     در رابطه با پذيرش حقايق اجتماعي حاکم بر جامعه و رفتار بر اساس آنها در نوشتار پيشين گفتيم که افراد جامعه را مي توان به لحاظ تئوريک حداقل در چهار گروه در نظر گرفت: "اصحاب وفاق"، "اصحاب نقاب"، "اصحاب نفاق" و "اصحاب فراق" و نيز گفتيم که اصحاب وفاق و اصحاب فراق بنابر يکي بودن قول و فعلشان، موضعشان در قبال نظام اجتماعي حاکم مشخص است اما اصحاب نقاب و اصحاب نفاق بدليل پنهان داشتن يک بعد و تظاهر در بعد ديگر، موضعشان در قبال نظام اجتماعي بدرستي مشخص نيست و بيشترين تهديد براي هر نظام اجتماعي هم از جانب ايندو گروه مي باشد. حال به بررسي اين مسئله مي پردازيم که در مقايسه با يکديگر کداميک از ايندو گروه پنهانکار و غير مطمئن از پتانسيل آسيب اجتماعي بيشتري براي نظام اجتماعي برخوردار است؟ اصحاب نقاب يا اصحاب نفاق؟

     شايد حاجتي به بيان نباشد که از نظر سياست و حاکميت، وجود اصحاب نفاق در بطن نظام اجتماعي بسيار مسئله سازتر و خطرناکتر از اصحاب نقاب يا حتي اصحاب فراق مي باشد؛ چرا که هدف اين گروه اساساً تضعيف و تخريب پنهان حقايق اجتماعي حاکم است چون در باطن هم اعتقادي به آنها ندارند هرچند سعي مي کنند با همانندسازي رفتارشان تا وقتي معين بر اين واقعيت سرپوش بگذارند. از آنجا که اين گروه ابعاد عقيدتي حقايق نظام اجتماعي حاکم را نشانه مي روند و اين موضوع بخصوص در روزگار نوين که نظامهاي سياسي به شدت بر ايدئولوژيها و بسترسازيهاي ذهني و عقيدتي اتکا دارند تهديدي بسيار جدي و بنيادي بشمار مي رود، موضع حاکميتها در مقابل اصحاب نفاق کاملاً قابل درک است.

     به هرحال اين گروه از نظر حاکميت، دشمناني قاطي دوستان بشمار مي روند که براي رسيدن به اهداف خود مترصد فرصت اند فلذا نسبت به بقيه گروهها در موقعيتي لرزنده و لغزنده به سر مي برند و احتياط و انرژي بيشتري از نظام حاکم را مصروف خود مي سازند. اما از نظر اجتماعي اگر کارکرد تهديدآميز اصحاب نقاب از اصحاب نفاق بيشتر نباشد کمتر هم نيست. در ادامه ي نوشتار در حد توان دانش و بينش خويش به بررسي اين مسئله خواهيم پرداخت.

     در ميان چهار گروه مذکور، اصحاب نقاب در برگيرنده ي خيل عظيمي از افراد جامعه مي باشند و به جرأت مي توان گفت که تمام افراد جامعه از نگارنده گرفته تا انکار کننده حداقل بخشي از عمر خود را به هر دليل در هيبت و معيت اين گروه به سر برده اند. اهالي اين قبيله ي بزرگ خيل جمعيت خود را مديون عدم مخالفت با حقايق و هنجارهاي اجتماعي حاکم مي باشند. حال اين عدم مخالفت ممکنست از بي تفاوتي محض گرفته تا اعتقاد قوي را در برداشته باشد يعني اگر طيفي براي ميزان واقعي پذيرش حقايق اجتماعي در نظر بگيريم پراکندگي اين گروه از نقطه ي صفر تا بالاترين نقاط مثبت آن بچشم مي خورد و اين، ميزان طرفداري آنها از حقايق را نيز نشان مي دهد چه ممکن است در مرتبه اي از حالت خنثي تا تعصب شديد، نسبت به حقايق حاکم واکنش نشان دهند.

     اين از واقعيت امر و در ظاهر امر هم مطابق آنچه پيشتر آمد اساساً اين گروه کم و کاستيهاي اعتقاد خود به حقايق را با "اصل تظاهر" جبران مي کنند و در اين باب گاهي تا آنجا پيش مي روند که در اعتقاد و طرفداري از حقايق، فراتر از معتقدان واقعي امر يعني اصحاب وفاق جلوه گر مي شوند! ماهيت اين قوم حتي بر نظامهاي حاکميتي هم پوشيده نيست و اصولاً مرکب تظاهر را در مکتب حقايق اگر نمايشي هست گشايشي نيست و بعد از تاختني چند تفاوت نمود از وانمود نمايان مي شود. اما آنچه در رابطه با آنها براي يک نظام سياسي و حکومتي اهميت دارد اينست که به هرحال با حقايق اجتماعي حاکم مشکلي ندارند و برخلاف اصحاب نفاق که در پنهان و اصحاب فراق که آشکارا با آنها مخالفت مي ورزند و سر ستيز دارند، در کمال سازش با آنها به سر مي برند و هيچ جايگزين ديگري هم براي آن در نظر ندارند.

     از اينرو اصحاب نقاب هيچگاه با نظامهاي حاکميتي مشکلي پيدا نمي کنند و در همزيستي مسالمت آميزي بسر مي برند و اين همپايي و همزيستي پديده اي واقعي و تاريخي است بنحويکه اگر بتوانيم تاريخ نخستين حکومت را مشخص سازيم از همان تاريخ بايد بر موجوديت اين گروه نيز صحه بگذاريم. آنها به خواسته هاي حکومتها شکل مي دهند و مرام آنها را ارضا مي کنند و در مقابل به سايه ي امن حاکميت خزيده و از آسيبهاي زمان چند صباحي در امان مي مانند. بنابراين در ميان چهار گروه مطرح شده، اين گروه بدليل انعطاف تاريخي قابل توجه خود، از پوياترين و پاينده ترين وضعيت ممکن برخوردارند و تاريخ تجارب چندين ساله ي بشريت گواهي مي دهد که اگر قوام حکومتها به اصحاب وفاقشان است دوام آنها هم در گروي اصحاب نقابشان است!

     آنها مي دانند که ماهيت اين گروه عظيم در اقتصاد و معيشتشان نهفته است و فرمول تغذيه يشان هم روزمره است و با اين آگاهي ساده ماداميکه نان در کيسه داشته باشند آنها در پيرامونشان خواهند ماند ضمن اينکه بايد مراقب باشند تا بوي نان تازه اي بمشامشان نخورد چه در آنصورت بايد بتدريج منتظر پراکنده شدنشان از آن نقطه و جمع شدنشان در نقطه اي ديگر باشند چرا که آنکه بنده ي نان و نداست به دوام آنچه مي گيرد توجه دارد نه آنکه مي دهد! و اين پراکندگي خود يکي از نشانه هاي واقعي پايان عمر يک نقاب و آغاز حيات نقابي ديگر است. اصحاب نقاب بوي تغيير را زودتر استشمام مي کنند چرا که نداي تغيير هم بيشتر از همه بر گوش آنها خوانده مي شود و اين خود بي جهت نيست. اما آنچه از نظر اجتماعي در رابطه با اين گروه اهميت مطالعه و مداقه مي يابد آن بعد ديگر قضيه يعني بعد عملي حقايق است که بواسطه ي تحت تأثير قرار دادن آرام اما مدام فرهنگ، اين کژکارکرد پنهان اما واقعي بزرگترين آسيبهاي اجتماعي را بر پيکر جامعه وارد مي سازد. در نوشتار بعدي به اين موضوع خواهيم پرداخت.

🆔 @Hossein_Shiran
🌓 https://t.me/orientalsociology
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (OST)