🌓 مقاله در روش‌شناسی علوم اجتماعی
عنوان: چالش‌ها در کاربرد روش گرندد تئوری (نظریه‌بنیاد): پیش‌درآمدی عملی بر انجام تحقیق به روش گرندد تئوری
Challenges When Using Grounded Theory:A Pragmatic Introduction to Doing GT Research
نویسندگان: وی. تیمونن، جی. فولی و سی. کنلون
V. Timonen, G. Foley and C. Conlon
مترجم: حسین شیران Hossein Shiran
بخش چهارم
آخرین، ولی نه کم‌ترین، انگیزۀ ما اینجا این است که ما متوجه هستیم بیشتر توصیات ارائه شده در مورد نحوۀ انجام گرندد تئوری را می‌توان در کتاب‌های درسی، مجلدات روش‌شناختی متعدد یا مجلات با دسترسی محدود یافت ولیکن این محدود به افرادیست که می‌توانند به کتابخانه‌ها دسترسی داشته باشند یا برای مشاهدۀ آنلاین مقالات هزینه پرداخت کنند یا این‌که کتاب‌ها را بخرند. مقالۀ ما به صورت آزاد در دسترس همگان قرار می‌گیرد تا هر کس در هر کجا (تنها با دسترسی به اینترنت) به شکل فشرده و به صورت رایگان به آن دست یابد.
اکثر قریب به اتفاق محققان در حال حاضر (بنا به محرکات زمینه‌ای همچون نیاز به نمایش "تأثیر") به سمت رویکردی هدایت می‌شوند که مستلزم فراخوان عناصر ساخت‌گرایی (مؤید این‌که محقق و زمینۀ تحقیق بر مطالعه تأثیرگذار است) و عناصر واقع‌گرایی و حتی اثبات‌گرایی در طرح و رویکرد تحقیق (به عنوان مثال، نیاز به تولید یافته‌هایی که از اهمیت عملی و کاربرد وسیعی در یک مسألۀ اجتماعی برخوردارند) می‌باشد.
این ملاحظات همچنین باعث ایجاد یک منطق قدرتمند برای تشریح عناصر ضروری گرندد تئوری و قرار دادن آن در دسترس محققانی با مواضع هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی مختلف، با تقاضاهای سازمانی متعدد حاکم بر روشهای تحقیق می‌گردد. ما می‌خواهیم این مقاله به ویژه برای محققانی که تازه به این روش روی می‌آیند مفید باشد تا به مثابۀ یک "دروازه" از آن گذر کنند و اصول اساسی این روش را دربربگیرند و به شیوه‌ای عمیق‌تر با شیوه‌های مختلف انجام آن درگیر شوند.
پس‌زمینه: گونه‌های مختلف گرندد تئوری
با توجه به ضرورت اختصار در یک مقالۀ علمی، ما طبعا اینجا نمی‌توانیم به شرح دقیق جزئیات هر کدام از گونه‌های گرندد تئوری بپردازیم. در عوض، یک "تبارشناسی" خیلی مختصر از نحوۀ "تکامل" گرندد تئوری ارائه می‌دهیم و به برخی از تفاوت‌های اساسی میان انواع مختلف رویکردهای آن اشاره می‌کنیم. برای آن دسته از خوانندگانی که خواهان اطلاعات بیش‌تری در خصوص "مبانی محوری" و تکامل انواع مختلف این روش هستند برایانت (2017) منبع مفیدی است.
ادامه دارد ...
مشخصات مجله و مقاله:
International Journal of Qualitative Methods
Volume 17: 1–10
ªThe Author(s) 2018
Reprints and permissions:
sagepub.com/journalsPermissions.nav
DOI: 10.1177/1609406918758086
journals.sagepub.com/home/ijq
روش تحقیق در علوم اجتماعی - روش‌شناسی در جامعه‌شناسی - گرندد تئوری نظریه داده‌بنیاد
🆔 @Hossein_Shiran
🌓 https://t.me/orientalsociology
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (OST)
برچسب‌ها: گرندد تئوری نظریه بنیاد, گلیزر و اشتراوس, کوربین کلارک چارمز, پراگماتیسم عملگرایی
[ شنبه ۲۵ بهمن ۱۳۹۹ ] [ ] [ حسین شیران Hossein Shiran ]
[ ]
شرحی بر نظریۀ ساختیابی گیدنز: ساختار_عاملیت
Structuration Theory: Structure Agency
✍️ حسین شیران
بخش هشتم
نظریۀ ساختیابی و نظریۀ سبک زندگی سلامت‌محور
"عاملیت" در چارچوب "ساختار" یا به بیان ساده‌تر تکرار عادت‌وار رفتار (کردار اجتماعی) بر اساس قواعد و منابع در موقعیت‌های اجتماعی (شرایط زمانی و مکانی خاص) دقیقا آن چیزیست که در رویکرد سبک زندگی سلامت‌محور مد نظر و مورد نیاز است. عموما تحقیقات سلامت‌محور که اغلب از سوی پزشکان و پیراپزشکان صورت می‌پذیرند با موضوع سلامت سبک زندگی به مثابۀ یک "موضوع فردی" برخورد می‌کنند، به بیانی روشن‌تر، مسئولیت سلامت یا ناسلامتی سبک زندگی افراد را به خود آن‌ها باز می‌گردانند و در مقام ارائۀ "راهبرد" هم بیش و پیش از هر چیزی بر عامل "آموزش" افراد تأکید می‌کنند.
از نقطه‌نظر جامعه‌شناختی این دیدگاه غالب در تحقیقات سلامت‌محور مورد نقد است، بیش و پیش از هر چیز، به این دلیل که نقش "ساختارها" در این دیدگاه بسی مغفول مانده و بیشتر نقش "کنش‌گر" مورد توجه و تأکید قرار گرفته است. در حالی‌که از نقطه‌نظر جامعه‌شناختی تحقق سبک زندگی سلامت‌محور را نباید به عهدۀ خود افراد و به امید انگیزه و عزم و علاقه و یا هر چیزی دیگری که منوط به ارادۀ کنش‌گر است وانهاد؛ آن‌ها به هر دلیل شاید نخواهند یا که نتوانند به نحو اصولی مبانی آن را به کار ببندند در این صورت عواقب ناشی از آن بیش از خود فرد به خود جامعه بازخواهد گشت؛ باید کاری کرد تا افراد به صورت «خودکار» بر اساس قواعد سبک زندگی سلامت‌محور عمل نموده و سلامت خود را تعقیب و تضمین نمایند.
نظریۀ ساختیابی اگرچه توجه و تأکیدش بر آگاهی عملی و کردار اجتماعی (رفتار نیندیشیده و از سر عادت، و نه از سر ناخودآگاهی) است و اساس نظم در زندگی اجتماعی را هم ناشی از این نوع آگاهی و عمل می‌داند با این‌حال این توجه و تأکید به معنای عدم توجه به آگاهی استدلالی و کنش‌های ناشی از آن نیست. در حقیقت، این نظریه، آگاهی عملی و کردارهای اجتماعی ناشی از آن را در وجه غالب در نظر می‌گیرد و آگاهی استدلالی و کنش‌های ناشی از آن را در وجه اقلّ، و این را یک واقعیت غیرقابل انکار در زندگی اجتماعی بشر برمی‌شمارد.
ادامه دارد ...
Structuration Theory
Structure Agency
Giddens
🆔 @Hossein_Shiran
🌓 https://t.me/orientalsociology
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (OST)
برچسب‌ها: آنتونی گیدنز, نظریه ساختیابی, ساختار عاملیت, سبک زندگی سلامت‌محور
[ سه شنبه ۲۱ بهمن ۱۳۹۹ ] [ ] [ حسین شیران Hossein Shiran ]
[ ]
🌓 جنبش آزادی جامعه‌شناسی (ج.ا.ج)
Sociology Liberation Movement (SLM)
✍️ حسین شیران
بخش پنچم
سخنرانی "مارتین نیکلاوس Martin Nicolaus" با عنوان "جامعه‌شناسی شکم‌پرور Fat-Cat Sociology"
(سال 1968 در نشست سالانۀ انجمن جامعه‌شناسی آمریکا)
نخبۀ حاکم بر شما در این جمع، متولی آن‌چه که به اصطلاح بهداشت، آموزش و بهزیستی نامیده می‌شود است. کسانی از شما که منفعلانه به آن‌چه او می‌گفت گوش می‌دادند، احتمالاً موافق هستند که این توصیف - همین توصیفی که این مرد ارائه داد - حامل پیامی دقیق بود؛ با این حال، هنوز در میان شما بسیاری هم وجود دارند، از جمله محققان سخت‌کوش، که بهتر می‌دانند و یا بهتر باید بدانند، تشکیلاتی كه این مرد رياست آن را به عهده دارد به طور دقیق همچون یک کارگزاری توصيف مي‌شود که تماشاگر توزیع ناعادلانۀ بیماریهای قابل‌پیشگیری و اعتبارات تبلیغات و تلقینات داخلی، و محافظ [سلامت] نیروی کار جایگزین ارزان و مطیع برای پایین نگه‌داشتن دست‌مزدهاست. او وزیر بیماری، تبلیغات و زخم‌زنی‌هاست.
پذیرفتن این [که او وزیر بیماری، تبلیغات و زخم‌زنی‌هاست] ممکن است برای برخی از شما خیلی گران باشد اما همه چیز بستگی دارد به جایگاهی که در آن ایستاده‌اید و از آن جایگاه [به موضوع] نگاه می‌کنید؛ اگر در داخل هتل شرایتون ایستاده باشید، البته که این وضعیت برای شما توهین‌آمیز خواهد بود اما اگر شما آقایان و خانم‌ها پا به خیابان راکسبری Roxbury گذاشته باشید، باید یک دیدگاه متفاوت و یک واژگان متفاوتی داشته باشید. اگر که شما از دیدگان کسانی که در آن قعر هستند به دنیای اجتماعی نگاه کنید، یعنی از دیدگان آن جمعیتی که تحت سلطۀ شما هستند (و اگر دقیقا با همان درجه از وضوح و روشن‌بینی که ترغیب می‌شوید به خودی‌ها و خودتان بنگرید، به آن‌ها چشم بدوزید)، آن‌گاه برداشت متفاوتی از این علوم اجتماعی که خود را وقف آن کرده‌اید به دست خواهید آورد.
پس می‌توان گفت این مجلسی که امشب اینجا برپاست همایش آن‌هایی نیست که واقعیات اجتماعی را مطالعه می‌کنند و یا مطالعات یا شناخت‌های مربوط به واقعیات اجتماعی را ترویج می‌دهند. این یک مجمع محرمانه است از کشیش‌های بالامنصب و پایین‌منصب، کاتبان، پیش‌خدمتان روشن‌فکری و قربانیان بی‌گناه آن‌ها، که مشغول تأیید و تصدیق متقابل یک دروغ و تقدیس مشترک یک اسطوره هستند. جامعه‌شناسی نه اکنون و نه هیچ‌وقت دیگر هرگز به عنوان یک هدف واقعی در جستجوی حقیقت یا واقعیت اجتماعی نبوده است. از نظر تاریخی، این حرفه محصول سنت‌گرایی Traditionalism و محافظه‌کاری Conservatism اروپایی قرن نوزدهم است که با لیبرالیسم شرکتی آمریکایی قرن بیستم ازدواج کرده است.
ادامه دارد ...
🆔 @Hossein_Shiran
🌓 https://t.me/orientalsociology
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (OST)
برچسب‌ها: جنبش آزادی جامعه شناسی, مارتین نیکولاوس Martin Nicolaus, جامعه شناسی رادیکال چپ, جامعه شناسی شکم پرور
[ پنجشنبه ۱۶ بهمن ۱۳۹۹ ] [ ] [ حسین شیران Hossein Shiran ]
[ ]
🌓 تاریخ تفکر اجتماعی ایران - بخش اول
✍️ حسین شیران
⏺ پیش‌گفتار
اگر که صفحۀ جستجوگر گوگل را باز کنید و در آن تایپ کنید "تاریخ تفکر اجتماعی"، بلافاصله گوگل برای ادامۀ کار شما کلمۀ کلیدی "اسلام" را پیشنهاد خواهد کرد یعنی که اگر دنبال چیزی دربارۀ "تاریخ تفکر اجتماعی اسلام" هستید کلیک کنید و اگر که شما برخلاف پیشنهاد گوگل به جای "اسلام" بنویسید "ایران"، گوگل پیشنهاداتش را از پیش روی شما خواهد برداشت با این وجود باز در پاسخ به جستجوی شما در رابطه با "تاریخ تفکر اجتماعی ایران" برای شما مطالبی دربارۀ "تاریخ تفکر اجتماعی اسلام" در چند صفحه لیست خواهد کرد. این یعنی مطلبی در رابطه با تاریخ تفکر اجتماعی ایران در کار (و یا در دسترس) نیست و هر چه است در باب تاریخ تفکر اجتماعی اسلام است.
از این جهت برای دکتر گوگل چیزی غریب‌تر از تاریخ تفکر اجتماعی ایران یا ایرانی نیست! اما این به چه معناست؟ آیا تا به حال هیچ تفکر اجتماعی‌ای از سوی هیچ شخصیت ایرانی‌ای حادث و حاصل نشده است؟ این همه تاریخ زیست اجتماعی و دریغ از یک عنوان از یک عالم در باب تفکر اجتماعی؟! قطعا شما هم با بنده هم‌نظر هستید که لزوما نه، هرگز این‌گونه نیست؛ اغلب متفکران اجتماعی که آثار‌شان ذیل عنوان "تاریخ تفکر اجتماعی اسلام" در منابع مختلف گنجانده می‌شوند ایرانی و یا ایرانی‌الاصل هستند و به حکم مسلمان بودن همه ذیل این عنوان قرار می‌گیرند.
با این وجود حتی ذیل عنوان سرآمد "تاریخ تفکر اجتماعی اسلام" هم منابع انگشت‌شماری در دسترس است. از مهم‌ترین منابع موجود یکی "تاریخ تفکر اجتماعی در اسلام" از پژوهشگاه حوزه و دانشگاه است که آثار فارابی، اخوان‌الصفا، ابوریحان بیرونی، خواجه نصیرالدین طوسی و ابن‌خلدون را مورد بحث و بررسی قرار داده است. در منبع دیگری با همین نام هدایت‌الله ستوده باز از فارابی شروع کرده و تا مطهری و شریعتی پیش آمده و در این میان ابن‌سینا و غزالی و سیدجمال‌الدین و علامه طباطبایی را هم افزوده است. تقی آزاد ارمکی هم باز با همین عنوان کتابی ارائه داده و آثار همین متفکران را مورد بحث قرار داده با این تفاوت که به جای طباطبایی و سیدجمال به جلال آل‌احمد هم پرداخته است. در همۀ این آثار به جز ابن‌خلدون که تونسی و خارج از حوزۀ فرهنگی ایران است بقیه متفکران ایرانی محسوب می‌شوند.
ادامه دارد ...
🆔 @Hossein_Shiran
🌓 https://t.me/orientalsociology
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (OST)
برچسب‌ها: تاریخ تفکر اجتماعی ایران, تاریخ تفکر اجتماعی اسلام, فارابی اخوان‌الصفا, ابوریحان بیرونی ابن‌خلدون
[ یکشنبه ۱۲ بهمن ۱۳۹۹ ] [ ] [ حسین شیران Hossein Shiran ]
[ ]
🌓 مقاله در روش‌شناسی علوم اجتماعی
عنوان: چالش‌ها در کاربرد روش گرندد تئوری (نظریه‌بنیاد): پیش‌درآمدی عملی بر انجام تحقیق به روش گرندد تئوری
Challenges When Using Grounded Theory:A Pragmatic Introduction to Doing GT Research
نویسندگان: وی. تیمونن، جی. فولی و سی. کنلون
V. Timonen, G. Foley and C. Conlon
مترجم: حسین شیران Hossein Shiran
بخش سوم
این مقاله درصدد است اصول هسته‌ای گرندد تئوری (GT) را به دست بیاورد. اعتقاد ما بر اینست که رویکرد عمل‌گرایانۀ انتقادی و در عین حال سادۀ ما می‌تواند در کسب این اطمینان به ما کمک کند که این روش برای کاربران بیشتر قابل فهم و قابل دسترسی خواهد گشت. ما هیچ جایگزینی برای نسخه‌های قبلی گرندد تئوری ارائه نخواهیم داد، بلکه برعکس، هدف ما اینست با طی یک دورۀ آموزشی که اینجا شروع می‌کنیم آن‌ها که تازه به این روش رو می‌کنند و یا احیانا در استفاده از آن دچار سردرگمی هستند بتوانند به نحو احسن استفاده از آن را از سر بگیرند. در واقع هدف ما اینجا متبلور ساختن روش گرندد تئوری است تا محققانی که با آن آشنا نیستند یا که از آن دلهره دارند با اطمینان بتوانند آن را به کار بگیرند.
اگرچه تعداد روزافزونی از مقالات در رابطه با گرندد تئوری در مجلات مختلف منتشر می‌شوند اما واقعیت اینست که همه تمایل دارند تا بر روی جنبه‌های خاص (Draucker، Martsolf، Ross، & Rusk، 2007؛ Kolb، 2012؛ Timmermans & Tavory، 2012) و یا رویکردهای خاصی از آن تمرکز کنند (Giske & Artinian, 2007; Keane, 2015). رویکرد ما در اینجا کلی‌تر و یکپارچه‌تر است؛ انگیزۀ ما تعلق خاطر به عملگرایی به معنای مصطلح کلمه است: معقول، واقع‌بین، عمل‌پذیر، امکان‌پذیر و دست‌یافتنی. ما امید داریم که بتوانیم به تحقق اصل ریشه‌شناختی اصطلاح عملگرایی pragmatism نائل گردیم (در لغت یونان باستان pragmat به معنی "انجام دادن" است). هدف ما ارائه یک روش گرندد تئوری ترکیبی است که بر نحوۀ انجام GT تمرکز دارد.
مطابق تفسیری که ما داریم گرندد تئوری را می‌توان و می‌باید به شیوۀ عمل‌گرایانه انجام داد، حال با هر چشم‌اندازی که در کار باشد، خواه کاملاً اثبات‌گرایانه Positivist، خواه اساساً ساخت‌گرایانه Constructivist، خواه فوق‌انتقادی Hyper-Critical و یا هر چیز دیگری در مابین این‌ها. ما امیدوار هستیم که با شناسایی و جمع‌بندی اصول زیربنایی رویکردهای مختلف گرندد تئوری بتوانیم فهمی اساسی به طرف‌داران و کاربران گستردۀ این روش ارائه دهیم. با پی گرفتن این مقدمه جای این امیدواری خواهد بود که خوانندگان در موقعیتی قرار بگیرند که بتوانند در انتخاب متناسب‌ترین رویکرد با اهداف‌شان تصمیم درست را بگیرند و آن نوعی را انتخاب کنند که به بهترین وجه با مواضع هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی‌شان مطابقت دارد.
مشخصات مجله و مقاله:
International Journal of Qualitative Methods
Volume 17: 1–10
ªThe Author(s) 2018
Reprints and permissions:
sagepub.com/journalsPermissions.nav
DOI: 10.1177/1609406918758086
journals.sagepub.com/home/ijq
روش تحقیق در علوم اجتماعی
روش‌شناسی در جامعه‌شناسی
گرندد تئوری نظریه داده‌بنیاد
ادامه دارد ...
🆔 @Hossein_Shiran
🌓 https://t.me/orientalsociology
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (OST)
برچسب‌ها: گرندد تئوری نظریه بنیاد, گلیزر و اشتراوس, کوربین کلارک چارمز, پراگماتیسم عملگرایی
[ جمعه ۱۰ بهمن ۱۳۹۹ ] [ ] [ حسین شیران Hossein Shiran ]
[ ]
🌓 جنبش آزادی جامعه‌شناسی (ج.ا.ج)
Sociology Liberation Movement (SLM)
✍️ حسین شیران
بخش چهارم
سخنرانی "مارتین نیکلاوس Martin Nicolaus" با عنوان "جامعه‌شناسی شکم‌پرور Fat-Cat Sociology"
(سال 1968 در نشست سالانۀ انجمن جامعه‌شناسی آمریکا)
از زمان ایراد این سخنرانی حالا دیگر بیش از نیم قرن می‌گذرد و در این مدت، هم حرفه و هم رشتۀ جامعه‌شناسی بسیار تغییر کرده است؛ بسیاری از شورشیانی که در سال 1968 در آن حوادث نقش داشتند حالا خود در شمار بالاترین مقامات ASA هستند و نقشی اساسی در تعریف و توصیف این رشته ایفا می‌کنند. اکنون به مناسبت 52مین سالگرد جنبش آزادی جامعه‌شناسی جا دارد متن سخنرانی نیکولاوس دربارۀ وضعیت جامعه‌شناسی در سال 1968 را (باز)بخوانیم و در این‌که در این مدت تا چه حد و تا کجا پیشرفت کرده‌ایم و تا چه حد و تا کجا باید پیشرفت کنیم قدری تأمل کنیم.
متن سخنرانی "مارتین نیکلاوس" با عنوان "جامعه‌شناسی شکم‌پرور"
اظهاراتی که من اینجا خواهم داشت خطاب به وزیر بهداشت، آموزش و رفاه نیست. این مرد داوطلبانه موافقت کرده است تا به عنوان عضوی از تشکیلات دولتی خدمت کند، دولتی که برای حفظ بقای خود اکنون در یک جنگ با دو جبهه می‌جنگد؛ همۀ جنگ‌های امپریالیسمی همچون جنگ [آمریکا] علیه ویتنام جنگ‌های دو جبهه‌ای هستند: یک جبهه علیه جمعیت تحت سلطۀ خارجی [مردم ویتنام] و یک جبهه علیه جمعیت تحت سلطۀ داخلی [مردم آمریکا].
وزیر بهداشت یک افسر نظامی در جبهۀ داخلی یعنی جنگ علیه مردم [آمریکا] است. جنگ ویتنام این تجربه را به ما آموخت که گفتگوی میان جمعیت تحت‌سلطه و حاکمان مسلط بر آن‌ها در واقع تلاشی در جهت تحمل سرکوب‌گری است؛ به گفتۀ رابرت اس. لیند Robert S. Lynd، گفتگویی‌ست میان جوجه‌ها و فیل‌ها؛ او بر من حاکم است و نسبت به من قدرت زیادی دارد، پس او حتی اگر در سخنان و استدلالات خود اشتباه کند باز هم حق با اوست و من حتی اگر حق با من باشد باز این من هستم که اشتباه می‌کنم. از این جهت است که می‌گویم این من هستم که باید خود را مخاطب وزیر قلمداد کنم نه او.
امیدوارم در میان اعضاء و هواداران حرفۀ جامعه‌شناسی که در اینجا جمع شده‌اند هنوز عده‌ای باشند که زندگی‌شان را نفروخته و معامله و مصالحه نکرده و از کنترل خودشان جهت تغییر یا اصلاح خارج نکرده باشند. در آن زمان که افسران این همایش و سخنران پیش از من به صرف یک وعدۀ غذایی بزرگ در هتل مشغول بودند، من آن طرف خیابان در یک کافه تریا بودم و یک هات داگ و دو فنجان قهوه می‌خوردم، برای همین ممکن است دیدگاه من [نسبت به آن‌ها] متفاوت باشد.
ادامه دارد ...
🆔 @Hossein_Shiran
🌓 https://t.me/orientalsociology
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (OST)
برچسب‌ها: جنبش آزادی جامعه شناسی, مارتین نیکولاوس Martin Nicolaus, جامعه شناسی رادیکال چپ, جامعه شناسی شکم پرور
[ جمعه ۳ بهمن ۱۳۹۹ ] [ ] [ حسین شیران Hossein Shiran ]
[ ]
