صدسال پیش، صدسال پس - بخش چهارم
حسین شیران
اشغال سرتاسری کشور توسط انگلیس‌ها و پیشرفت خشک‌سالی و جدی شدن قحطی و کمبود شدید مواد غذایی کم بود شیوع بیماری‌هایی همچون تیفوئید، تیفوس، وبا و بویژه آنفلوآنزای اسپانیایی هم بر آنها اضافه شد و به این قرار حوالی سال‌های 1297 الی 1298 خورشیدی برابر با 1917 الی 1919 میلادی مردم ایران در شرایطی از هر نظر سخت و ناگوار قرار گرفت؛ بقول مرحوم جمال‌زاده هر کدام از این‌ها همچون سوارانی شمشیر و شلاق بدست در دل شبی تاریک و هولناک همه باهم بر سر مردم بی‌دفاع ایران آوار شدند و تا می‌توانستند تاختند و تاختند و تاختند و تلفاتی سنگین در جای‌جای ایران از خود بجای گذاشتند!
همه این‌ها در شرایطی رخ داد که دولت مرکزی ایران از یکسو به دلیل ضعف ذاتی و از سوی دیگر به دلیل ضعف ناشی از تاخت‌وتاز ارتش‌های اشغال‌گر در طول جنگ بویژه انگلیس از اراده و توان لازم برای ادارۀ کشور برخوردار نبود و این خود وخامت اوضاع را تا به حد یک بحران و فاجعۀ ملی پیش می‌برد. دنسترویل Dunsterville فرمانده ارتش انگلیس در این دوران در ایران خود بعنوان شاهد عینی ماوقع در خاطرات خود این‌گونه نوشته است: ... مردم می‌میرند و کسی نیست که کمکی کند و گاه جسد آدم‌ها آن‌قدر کنار جاده‌ها می‌ماند ... مردم هم از دو سویش بصورت عادی عبور می‌کنند ... برای درصد بزرگی از مردم مرگ ناگزیر بود ... [1].
کالدول Caldwell وزیر مختار آمریکا در ایران هم گزارشاتی عینی از این دوران نگاشته است: ... به دلیل قحطی افسار گسیخته‌ای که در سراسر ایران در اثر جنگ و نبود غله بوجود آمده بسیاری گرسنه‌اند ... مواد غذایی بسیار کم و قیمت‌های آنها باور نکردنی است ... نانوایی‌ها آرد را با خاک مخلوط می‌کنند تا حجمش بیشتر شود ... مردم علف، سگ، مردار حیوانات و حتی انسان را می‌خورند ... نرخ مرگ و میر روزانۀ تهران هم اکنون 180 نفر است ... [همان].
در این شرایط انگلیسی‌ها که در این دوران تنها اشغال‌گر حاکم بر ملت و ممکلت ایران بودند نه فقط کاری در حق مردم ایران نکردند بلکه برعکس بی‌شرمانه اندک ذخایر موجود کشور را هم برای مصرف ارتش خود تصاحب کردند و خود در سلامت کامل شکم‌سیر نشستند و فلاکت و نابودی مردم ایران را تماشا کردند! اگر که بگوییم این انگلیسی‌ها بودند که در این برهه از زمان قحطی و بیماری را تا مرز نابودی خیل عظیمی از مردم ایران مدیریت کردند پربیراه نگفته‌ایم! آمار تلفات مردم اما متفاوت گزارش شده است، از 1 میلیون تا 8 و حتی 10 میلیون نفر! اگر این رقم آخری درست باشد باید گفت ایران به تنهایی به اندازۀ کل کشورهای درگیر جنگ جهانی اول تلفات داده است!!! ...
ادامه دارد ...
[1] قحطی بزرگ نوشته محمدقلی مجد ترجمه محمد کریمی
@Hossein_Shiran
https://t.me/orientalsociology
برچسب‌ها: قحطی بزرگ 1298, قرارداد 1905 1915, دنسترویل کالدول, جنگ جهانی اول
[ جمعه ۵ اردیبهشت ۱۳۹۹ ] [ ] [ حسین شیران Hossein Shiran ]
[ ]
