شرحی بر نظریۀ ساختیابی گیدنز: ساختار_عاملیت
Structuration Theory: Structure_Agency
✍️ حسین شیران
بخش دوم
با به پایین کشیده شدن پرچم کارکردگرایی ساختاری در دهۀ 60 میلادی عرصه بتدریج برای طرح نظریات دیگر هم باز شد و در مدت زمان کوتاهی اینجا و آنجا طیف گستردهای از نظریات همسو و غیرهمسو، از هر سو اعلام وجود کردند و به یکباره عرصۀ کشتی متلاطم جامعهشناسی پر شد از نظریات و رویکردهای متعدد و متنوعی که جزئا و گاه کلا تاب تحمل یکدیگر را نداشتند و به این ترتیب خیلی زود در بیرون که دریا زیر پای کشتی جامعهشناسی مواج و متلاطم بود از درون هم کشتی جامعهشناسی درگیر تنشها و تکانهای تند و توفانی گردید.
میلز که میداندار اصلی کودتا علیه پارسونزِ متمایل به دورکیم و وبر بود با بازگشت به مارکس با "جامعهشناسی رادیکال" اعلام وجود کرد؛ در بازگشت به مارکس تعداد دیگری همچون آلتوسر، پولانزاس، سوئیزی و بریورمن، والرشتاین و ... با او همسفر شدند و به این ترتیب نظریات متعددی همچون مارکسیسم ساختاری، سیاسی، اقتصادی، تاریخی و ... پیدرپی هم در حوزۀ نظری جامعهشناسی پدیدار شدند.
جورج هومنز به اسکینر و رفتارگرایی محض او روی آورد و رویکرد جدیدی تحت عنوان "نظریۀ تبادل" از دل آن بیرون کشید. با این نظریه او نه به کنشگر بها داد و نه به ساختار، تنها رفتار را اصل قرار داد و دکل بلند کشتی توفانزدۀ جامعهشناسی را در کمال تعجب به ریش شرطی رفتار بست!
و بعد آلفرد شوتس از راه رسید و به هوسرل و پدیدارشناسی فلسفیاش علاقه نشان داد و تلاش کرد همان را در عرصۀ جامعهشناسی پیاده سازد؛ به تأسی از او برگر و لاکمن کارش را پی گرفتند و "جامعهشناسی پدیدارشناختی" را پدید آوردند؛ هارولد گارفینکل هم این راه را رفت و با اقتدا به شوتس با برداشتی متفاوت "روششناسی مردمنگارانه" را عرضه کرد. این هر دو رویکرد وظیفۀ جامعهشناسی را پرداختن به زندگی روزمرۀ انسان قلمداد کردند نه چیزی فراتر از این.
تأثیر هوسرل بر جامعهشناسی به اینجا ختم نشد و به واسطۀ سارتر در جریان جدید دیگری با عنوان "جامعهشناسی وجودی" جلوهگر شد. در جایی دیگر با سرچشمه و جریانی دیگر "ساختارگرایی" از علم زبانشناسی به علم جامعهشناسی راه پیدا کرد و خلاصه چنین و چنان شد که عرصۀ متلاطم کشتی جامعهشناسی با ورود جریانهای متفاوت و متناقض و متخاصم درگیر و دار چندپارگی و کشوقوسها و کشمکشهای مهم و مهلک گردید!
ادامه دارد ...
Structuration Theory
Structure Agency
Giddens
🆔 @Hossein_Shiran
🌓 https://t.me/orientalsociology
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (OST)
برچسبها: نظریه ساختیابی آنتونی گیدنز, عاملیت ساختار, نظریات تلفیقی جامعه شناسی, پارسونز میلز هومنز
[ پنجشنبه ۲۴ مهر ۱۳۹۹ ] [ ] [ حسین شیران Hossein Shiran ]
[ ]
شرحی بر نظریۀ ساختیابی گیدنز: ساختار_عاملیت
Structuration Theory: Structure_Agency
✍️ حسین شیران
بخش اول
برخی، به دلیل عدم تدقیق و مطالعۀ عمیق در توضیحات و تفاسیر نظریۀ ساختیابی گیدنز، که به ظن بنده بخشی از آن مربوط میشود به ترجمههای نامیزان و نارسا با عدم توضیحات تکمیلی از سوی مترجمان در حوزۀ علوم اجتماعی، بحث ساختار-عاملیت گیدنز را در وجه تقابل درک میکنند به این معنی که میان این دو عنصر اصلی و اساسی نظریۀ ساختیابی گیدنز یک نوع دوگانگی در نظر گرفته و به طور مشخص در فضای ذهنی ناسازمان یافتهای عاملیت و ساختار مطرح شده در این نظریه را عملا در برابر هم تصور میکنند در حالی که این تصور از نظریۀ ساختیابی صحیح نیست چه در آن نه فقط هیچ تقابلی میان این دو عنصر مطرح نیست بلکه برعکس تمام تلاش گیدنز بر اینست که از منظر تلفیق با ترسیم یک نوع تعامل و توافق ذهنی و عینی میان این دو عنصر به وجه غالب اساس نظم در جوامع انسانی را تبیین نماید. این نوشته تلاشی است برای رهایی از این سوءتفاهم!
مقدمه
در سلسله مطالب "سیری سریع بر جریانات جامعهشناسی" خواندیم که: پارسونز را باید نخستین تلفیقگر حوزۀ نظری جامعهشناسی بدانیم که به جدّ انشقاق تدریجی نظریات جامعهشناسی را مورد توجه قرار داد و با علاقۀ توأمانی که به "کنش" و "نظام" و یا عاملا به "وبر" و "دورکیم" داشت تلاش کرد با ارائۀ یک نظریۀ جامع بر این انشقاق نظری فائق آید اما در نهایت ماحصل کار او یعنی "کارکردگرایی ساختاری" با تأکید آشکاری که بر الزامات ساختار فرهنگی بجای گذاشت یک نظریۀ ساختارگرای کلان تمامعیار از آب درآمد تا یک نظریۀ تلفیقی! اگر چه این نظریه با سررسیدن شاگردان سرآمدی همچون مرتون، دیویس و مور توانست دهههای 40 و 50 را به سیطره از سر گذراند اما در دهۀ 60 "کودتای فکری و نظری" منتقدان قدرتمندی همچون میلز، لاکوود، گولدنر، هوروویتز و هومنز سرانجام به سلطه و سیطرۀ آن پایان داد.
ادامه دارد ...
Structuration Theory
Structure Agency
Giddens
🆔 @Hossein_Shiran
🌓 https://t.me/orientalsociology
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (OST)
برچسبها: نظریه ساختیابی آنتونی گیدنز, عاملیت ساختار, نظریات تلفیقی جامعه شناسی, پارسونز میلز مرتون
[ شنبه ۱۹ مهر ۱۳۹۹ ] [ ] [ حسین شیران Hossein Shiran ]
[ ]
به کتابخانۀ جامعهشناسی شرقی خوش آمدید!
Wellcome to Oriental Sociology Library
📚 کتابخانه جامعهشناسی شرقی 📚
✳️ فرصتی برای مطالعۀ هر چه بیشتر ✳️
دانلود رایگان کتابهای جامعه شناسی
.
📚 دانلود کتاب جامعه شناسی: مقدمه در چیستی نظریه اجتماعی
✍️ اوستین هارینگتون Austin Harrington
🔄 حسین شیران Hossein Shiran
⏺ نوع فایل: PDF
.
.
🔽 دانلود 👇👇👇
دانلود رایگان کتاب چیستی نظریه اجتماعی - اوستین هارینگتون - حسین شیران
.
🆔 https://t.me/Hossein_Shiran (Author)
🌓 https://t.me/orientalsociology (Channel)
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (Group)
برچسبها: کتاب جامعه شناسی, چیستی نظریه اجتماعی, اوستین هارینگتون, حسین شیران
[ جمعه ۱۱ مهر ۱۳۹۹ ] [ ] [ حسین شیران Hossein Shiran ]
[ ]
🌓 هدیهبازی و ماجراسازی
بخش دوم
و بعد به وجه درونیاش اما هرگز نباید اینگونه تصور کنیم انقلاب که شد دست هر استعمارگری از ایران بریده شده و دیگر از این خبرها و از این خرید و فروشها نیست؛ نه این نهایت سادهلوحی و سادهنگری است، اتفاقا از بس در این فاصله اسباب و اساس استعمارگری توسعه یافته که کارها و بارها و خرید و فروشها و جابجاییهایش بسی بهتر و بیشتر از قبل پیش میرود؛ تازه در این برهه در کشور ما یک اتفاق خیلی خاص هم رخ داده که نباید از کنار آن ساده گذشت و آن درونزا و درونساز شدن انگلیسیت در داخل کشور است بر این اساس حالا دیگر اصلا نیازی نیست استعمارگری همچون انگلیس از دور بیاید و با هزار خدعه و نیرنگ بساط استثمار ما بگستراند، خیلی ساده و سازمانیافته انگلیسیت خود در داخل کشور به مرز تولید رسیده و حتی از آن هم عبور کرده و مرزهای صادرات را هم درنوردیده است!
بله باید باور داشت دنیا که عوض شده شکل و شمایل استعمارگری هم عوض شده و عوامل تأثیرگذار در آن هم بسی بالا و پایین شده است؛ اگر پیشتر در دنیا یک انگلیس و یک پیر استعمار وجود داشت حالا به قدری این پیر، دستکم در همین ایران خودمان، تکثیر شده که در هر کجایش بوفور میتوان یافت کسانی که انگلیس کبیر را با تمام سیاستبازیهایش درست و حسابی داخل جیبهای بی ته و بی انتهایشان میگذارند و در تو به توهای تمام نشدنی جیبشان برای همیشه گم و گورش میکنند!
اگر که انگلیس با تمام انگلیس بودنش نتوانست قدری طلا بار شتر کرده و در مدرسه تحویل مدرس دهد حالا باید بیاید و وردست استعمارگران تولید داخل ما زانو زند و درس بیاموزد که چگونه میتوان شمش و طلا و دلار و دکل که سهل است شرق و غرب و شمال و جنوب کشور را با همه کوهها و جنگلها و در و دشتها و معادنش بار زد و آورد تهران محضر حضرات، و بعد خود تهران را هم بار هواپیما کرد و برد کانادا و یا نمیدانم کجا و کجا و کجاها که برخی از آنها به لطف خدا مشخص شدهاند و برخی دیگر هم بزودی مشخص خواهند شد، چه تازه هدیهبازی طبریون و پناهیون و امثال اینها شروع شده و کم و بیش حکایت میلیاردمیلیارد استعمارگری تازه یک به یک در دور رو شدن است!
باری به هر جهت اگر که امروز ما نتوانستیم در تولید و توسعۀ پایدار به مرحلۀ درونزایی و خودکفایی برسیم دستکم در مورد استعمارگری و استعمارخویی به حد کمالش رسیدهایم! در شرح اینکه چرا اولی ممکن و میسر نشد و دومی شد هیچ جای دوری نرویم، بیش از هر چیزی خود همین دومی شد که اولی نتوانست بشود. شیران کمشمار جان خود را در طبق اخلاص گذاشته و شبانهروزی از مردم و مملکت دفاع کردند و سرانجام یا شهید شدند یا زمینگیر تا روبهان پرشمار در رأس قدرت فرصتی گیر بیاورند و بیدغدغه با سرمایۀ کشور خلوتی کنند و بیواهمه هر بلایی که دلشان خواست سرش دربیاورند و بعد با نهایت بیشرمی مقابل دوربینی که پشتش چشم میلیونها انسان بیننده از داخل و خارج از حیرت از حدقه درمیآید با نمودی بسیار نمایان از به ریش مردم خندیدن گستاخانه بگویند: اینکه چیزی نیست، دوستانی در کارند که سند تهران که سهل است سند ایران را هم بخواهم به نامم میزنند! ...
🆔 @Hossein_Shiran
🌓 https://t.me/orientalsociology
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (OST)
برچسبها: هدیه بازی طبری پناهیان, پیر استعمار انگلیس, توسعه پایدار, جامعه شناسی شرقی
[ چهارشنبه ۲ مهر ۱۳۹۹ ] [ ] [ حسین شیران Hossein Shiran ]
[ ]
🌓 هدیهبازی و ماجراسازی
بخش اول
دکتر عبدالباقی مدرسی نوۀ شهید سید حسن مدرس نقل کرده که در کنار پدربزرگ بودم دو نفر پیش ایشان آمدند که یکی مأمور عالیرتبه سفارت انگلیس و دیگری مترجم او بود. مترجم به پدربزرگم گفت که از سوی سفارت انگلیس چکی آوردهاند تقدیم حضورشان میکنند تا به هر نوع که خود صلاح میدانند مصرف نمایند. پدربزرگ در جواب ایشان گفت که پول و چک قبول ندارند اگر انگلیسیها واقعا میخواهند چیزی به او تقدیم کنند همه را تبدیل به طلا کرده بار شتر کنند و روز جمعه هنگام نماز ظهر به مدرسه سپهسالار بیاورند و آنجا پیش چشم همگان اعلام کنند که این محموله را انگلیس برای مدرس فرستاده است آن وقت ایشان قبول خواهند کرد! ...
در ذیل این متن و این مقدمه دو نکته قابل عرض است، یکی به وجه برونی و دیگری به وجه درونی: نخست به وجه برونی درست ببینیم و بدانیم و باور کنیم که پیر استعمار انگلیس تا چه حد و تا کجا و تا کی در امور داخلی کشورها و از جمله ایران دخالت داشته و قرنها با چه ترفندها و چه سیاستهایی شخصیتهای تأثیرگذار ملتها را خرید و فروش کرده و به هر شکل ممکن کار و بار خود را پیش برده است. در حق خودمان به منابع تاریخی از جمله کتاب معروف اسماعیل رائین با نام "حقوقبگیران انگلیس" که مراجعه کنیم دستکم با بخشی از این اشخاص آشنا خواهیم شد که ای عجب بخاطر چند کیسه درهم و دینار و ریال (بدل از پوند انگلیس) که در واقع قیمت خودشان بود شرافت خود را فروختند و با آنکه ایرانی بودند ایادی انگلیس گشتند تا وطن بماند و انگلیس بتازد! ...
البته باید گفت در کنار خیل خبیثها و ضعیفالنفسهایی که به این شکل خود را فروختند و ننگ ابدی را برای خود خریدند بودند معدود کسانی که به هیچ وجه زیر یوغ استعمار نرفته و آبرو و شرافت ایران و ایرانی را با هیچ چیز دیگری عوض نکردند. به باور بنده اینها هیچ کار دیگری هم که نمیکردند همینکه واقعا مردی به خرج داده و در مقابل وساوس و دسائس شدید دوران خود ایستادگی کرده و خود و مام میهن خود را به غیر نفروختند سزاوار آن هستند که همواره مورد تکریم ملت خود باشند. در گذر از شهید مدرس که فوقا حکایتش با انگلیسیها را خواندیم در رأس همه اینها باید شهید راه وطن امیر کبیر را نشاند که بقدری کبیر بود در نهایت خود انگلیسیها هم زبان به وصفش گشودند؛ اسمائیل رائین در همان کتاب از قول دکتر پاک دربارۀ امیر کبیر نوشته که: او مظهر وطنپرستی بود، همان اصلی که در ایران مجهول است، هر چه دادند او نگرفت و همان را خرج معدوم کردنش ساختند! ...
ادامه دارد ...
🆔 @Hossein_Shiran
🌓 https://t.me/orientalsociology
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (OST)
برچسبها: سید حسن مدرس, سفارت انگلیس, اسمائیل رائین, حقوق بگیران انگلیس
[ چهارشنبه ۲۶ شهریور ۱۳۹۹ ] [ ] [ حسین شیران Hossein Shiran ]
[ ]
🌓 اندر باب جمعیت
بخش سوم
اصولا به مجموع کسانی که در یک منطقۀ جغرافیایی مشخص زندگی میکنند «جمعیت Population» گفته میشود. اگر که جامعه را ترکیبی تاریخی از دو عنصر «انسان» و «ساختار» بدانیم جمعیت تحققا تجلی عینی تولید و تکثیر جزء اول یعنی انسان در طول زمان میباشد. جمعیت و جمعیتشناسی (مطالعۀ علمی جمعیت) به این معنا و مفهومی که اکنون مطرح است تا یکی دو سه قرن پیش واژۀ چندان مهمی نبود؛ به واقع امر تنها زمانی این واژه مطرح و ارزش و اهمیت یافت که تبدیل به یک «مسأله» شد، آن هم نه برای متفکران و اندیشمندان حوزۀ علوم اجتماعی و انسانی بلکه بدوا برای دولتمردان و دولتملیها.
«دولت State» عنوانی است که بطور مشخص به سازمان سیاسی اداره کنندۀ یک «کشور» اطلاق میگردد؛ اگر که جمعیت نتیجۀ رشد و توسعۀ عنصر انسان در طول زمان باشد دولت هم نوعا نتیجۀ توسعه و تکامل عنصر ساختار در طول زمان میباشد. از سوی دیگر «کشور Country» به یک منطقه یا سرزمین جغرافیایی تحت حاکمیت یک دولت اطلاق میگردد؛ به این ترتیب ملاحظه میفرمایید که سه واژۀ کشور، دولت و جمعیت، هم در نظر و هم در عمل، تا چه حد در هم تنیده شدهاند و به تحقیق تعریف و موجودیت یکی در گروی تعریف و موجودیت دیگری میباشد.
بر خلاف حکومتهای استبدادی سنتی که غالبا تعداد نفوس انسانی موجود در حوزۀ حاکمیتشان فینفسه برایشان از ارزش انسانی چندانی برخوردار نبود مگر برای بردگی و بندگی و استخدام و استثمار جابرانه در راستای کسب ثروت و قدرت هر چه بیشتر، دولتهای مدرن بعنوان نظامهای سیاسی بسیار رام و آرام شده به نسبت سایر نظامهای سیاسی، بسیار به مردمان سرزمینهای تحت حاکمیت خود نزدیک شده و خود را در برابر رفاه و امنیت و آرامش و آسایش مردمان خود موظف و مسئول و متعهد میدانستند و دقیقا به این دلیل «دولتملت Nation-State» نامیده شدند.
ادامه دارد ...
🆔 @Hossein_Shiran
🌓 https://t.me/orientalsociology
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (OST)
برچسبها: جمعیت و جمعیت شناسی, نرخ رشد جمعیت, نرخ یا حد جانشینی, دولتملت Nation State
[ شنبه ۲۲ شهریور ۱۳۹۹ ] [ ] [ حسین شیران Hossein Shiran ]
[ ]
🌓 اندر باب جمعیت
بخش دوم
بحث ما در باب جمعیت از بازنشر این جملۀ هشدارآمیز مندرج در یکی از سایتهای خبری در گروه آغاز شد: " وضعیت رشد جمعیت وحشتناک است؛ باور کنیم که به زیر حد جانشینی رسیدهایم و با سرعت غیرقابل تصوری با کاهش جمعیت مواجه هستیم!" بدوا برای اطلاع آن دسته از عزیزانی که احیانا آشنایی کمتری با مبانی و مفاهیم جمعیتشناختی دارند عرض شود که حد یا سطح یا در حقیقت «نرخ جانشینی» Replacement Rates به میزانی از باروری گفته میشود که در آن جمعیت موجود توان بازتولید و جایگزینی خود را بازمییابد. نرخ جانشینی مطابق نظر بخش جمعیتشناسی سازمان ملل 2.1 است به این معنی که اگر هر زن تعداد 2.1 فرزند از خود بجای بگذارد جمعیتی که از پی خواهد آمد دقیقا جایگزین جمعیت موجود خواهد شد. هر مرگی با یک تولد جبران خواهد شد و بدین ترتیب سطح جمعیت حفظ خواهد شد.
«نرخ باروری کل» TFR (تعداد متوسط فرزندان زاده شده توسط یک زن) اگر با نرخ جانشینی (2.1) برابر باشد رشد جمعیت صفر خواهد بود، یعنی نه افزایش و نه کاهش خواهد داشت، اما اگر نرخ باروری از نرخ جانشینی بالاتر باشد (TFR>2.1) رشد جمعیت مثبت و اگر پایین باشد (TFR<2.1) رشد جمعیت منفی خواهد بود. بالاترین نرخ رشد جمعیت ایران در سال 1365 برابر با 3.9 بوده است؛ با این نرخ رشد مثبت، جمعیت ایران از 49.4 میلیون نفر در سال 1365 به 60 میلیون نفر در سال 1375 رسید؛ در این سال اما نرخ رشد به 2 کاهش یافت و بیست سال بعد در سال ۱۳۹۵ به 1.24 رسید و در سال 1398 با کمی رشد به حد 1.8 رسید. هشدار کاهش جمعیتی که اکنون در جامعه برپاست در واقع از این بابت است: در حال حاضر زنان ایرانی بجای اینکه هر کدام 2.1 فرزند تحویل جامعه دهند 1.8 تحویل میدهند و این افت نرخ باروری از سطح نرخ جانشینی طبیعتا در سالهای آتی باعث کاهش جمعیت ایران خواهد شد.
ادامه دارد ...
🆔 @Hossein_Shiran
🌓 https://t.me/orientalsociology
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (OST)
برچسبها: جمعیت و جمعیت شناسی, نرخ رشد جمعیت, نرخ یا حد جانشینی, نرخ کل باروری TFR
[ شنبه ۱۵ شهریور ۱۳۹۹ ] [ ] [ حسین شیران Hossein Shiran ]
[ ]
🌓 اندر باب جمعیت
بخش اول
مقدمه
اصولا جامعهشناسان مباحث خود را در سه سطح تحلیلی خرد، میان و کلان پی میگیرند و به این ترتیب با نگاهی جامعاندیشانه تلاش میکنند در تجزیه و تحلیلهای خود در عین حال که به کلیت جامعه میاندیشند مصالح و منافع افراد و گروهها را هم بعنوان اجزایی از کل جامعه مد نظر داشته باشند چرا که الزاما هر آنچه به نفع جامعه است به نفع افراد و گروهها نیست و برعکس هر آنچه به نفع افراد و گروههاست الزاما به نفع جامعه نیست از این جهت از اهم مباحث مطرح در باب زندگی اجتماعی خود همین تنظیم و تعدیل و توزیع منافع افراد، گروهها و جامعه در برابر هم است و غالب نظریات و نظامهای سیاسی-اقتصادی-اجتماعی حاصل از این نظریات هم نتیجۀ موضعگیریهای متفاوت در رابطه با این موضوع و این مسأله است.
از این نظر در کل هر گاه هر جا بحثی در افتاد و در آن بنوعی هر سه عنصر فرد، گروه و جامعه مطرح بود باید یقین داشت که یک بحث جامع و جامعهشناختی در جریان است- حتی اگر به روشنی این نکته مورد تأیید و تأکید نباشد، و اگر که نه، در کلیت بحث یک یا دو مورد از آن مغفول مانده و موردی خاص در کانون توجهات باشد باید دانست که یک بحث سیاسی در کار است- حتی اگر عاملان این بحث خود به صراحت نگویند و یا که ندانند عملا و نظرا مشغول چه کاری هستند! بحث بسیار اساسی و حیاتی جمعیت هم نه فقط از این قاعده مستثنی نیست بلکه اگر قرار باشد یک موضوع و فقط یک موضوع باشد که در آن جامعاندیشی (توجه توأمان به هر سه بعد) لحاظ باشد آن یک موضوع، جمعیت یک جامعه است، چرا که به واقع امر جمعیت نزدیکترین مقوله به جامعه است و هر اندیشهای که در باب آن ساز شود کم و بیش در باب جامعه هم سازوار خواهد بود.
ادامه دارد ...
🆔 @Hossein_Shiran
🌓 https://t.me/orientalsociology
⚛️ https://t.me/OrientalSocialThinkers (OST)
برچسبها: نرخ رشد جمعیت ایران, جامعه اندیشی, جامعه شناسی, جامعه شناسی شرقی
[ سه شنبه ۱۱ شهریور ۱۳۹۹ ] [ ] [ حسین شیران Hossein Shiran ]
[ ]